Rodzaje win są różnorodne zarówno ze względu na zawartość cukru, jak i alkoholu czy koloru, a także cech smakowych. Już w starożytności wiedziano, że trunek ten jest nie tylko pyszny w smaku, ale również wspomaga trawienie. Dodatkowo może on przyczyniać się do obniżenia cholesterolu oraz działać bakteriobójczo. W związku z tym chętnie umilamy sobie wolny czas degustując wino dobrej jakości dla polepszenia humoru lub jako dodatek do posiłku.

 

Rodzaje win – podział ze względu na kolor

Wino powstaje wskutek procesu fermentacji owoców. Wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje win z uwagi na ich kolor tj.: białe, czerwone i różowe.

Wino białe

Wino białe jest produkowane z jasnych odmian winogron i może być wytrawne, półwytrawne lub słodkie. Białe wino najczęściej jest serwowane do dań drobiowych, rybnych oraz podawane z owocami morza. Zasada jest taka, że im danie jest bardziej tłuste, tym trunek powinien być bardziej wytrawny. Tymczasem słodkie białe wina pasują do deserów lub jako osobny drink.

Wino czerwone

Wino czerwone powstaje z czerwonych winogron, które posiadają specjalny, naturalny barwnik, który odpowiada za kolor trunku. Jest on uwalniany podczas fermentacji. W zależności od odmiany winorośli, wino może mieć kolor ceglasty, wiśniowy, rubinowy lub purpurowy. Wino czerwone podaje się głównie do dań cięższych i mocniej przyprawionych. Powinno być otwarte co najmniej pół godziny przed konsumpcją. Dzięki temu następuje odpowiednie napowietrzenie trunku, które ma pozytywny wpływ na jego walory smakowe.

Wino różowe

Różowe wino powstaje podobnie do win czerwonych, najczęściej wskutek zgniecenia owoców i maceracji ich ze skórkami. Różnica polega na tym, że jagody na różowe wino maceruje się przez krótszy czas. Musi być on na tyle krótki, aby skórki puściły jedynie część barwnika. W wyniku tego procesu powstaje wino typu rosé o skali barwy od niemal bladego pomarańczowego do prawie purpurowego. Metoda z krótką maceracją obejmuje także metodę saignée (odlanie części poddawanego fermentacji czerwonego wina i winifikacja go według metody produkcji wina różowego) i kupaż – czyli mieszanie win o uzupełniających się cechach.

Proces wytwarzania win różowych jest o wiele mniej skomplikowany niż proces winifikacji win czerwonych i przypomina bardziej proces produkcji białych win. Z tego powodu wina różowe przypominają je także w charakterze. Dodatkowo fermentują w niskiej temperaturze, winifikacja i dojrzewanie przebiegają krótko w stalowych zbiornikach. Dzięki temu uzyskuje się wina rześkie w smaku, owocowe i dobrze gaszące pragnienie. Trunki różowe są najczęściej półsłodkie, ale występuję również w wersji wytrawnej.

Rodzaj win — podział win ze względu na zawartość cukru

Rodzaje win z uwagi na zawartość cukru dzieli się na słodkie i wytrawne. Zatem w winie wytrawnym jest najmniej cukru i to powoduje, że jego smak jest dojrzały, ale też i cierpki. Dlatego cecha ta wielu ludziom kojarzy się z kwasowością oraz dużą mocą. Wiadomo, iż w każdym trunku jest zawarty cukier, ale wino słodkie ma go zdecydowanie więcej. Częściej spożywa się zatem wina słodkie i półsłodkie. Dodatkowo według wytycznych Komisji Europejskiej tj.: WE nr 607/2009 z dn. 14 lipca 2009 roku wina niemusujące dzielone są na:

• wytrawne, (dry, sec) – w ich przypadku zawartość cukru nie powinna przekraczać 4 g/l lub 9 g/l, gdy całkowita kwasowość na litr wynosi maksymalnie 2 g poniżej zawartości cukru resztkowego,
• półwytrawne (medium dry, demi-sec) – zawartość cukru jest wyższa niż w przypadku wina wytrawnego, jednak nie przekracza granicy 12 g/l lub 18 g/l, gdy całkowita kwasowość na litr wynosi maksymalnie 10 g poniżej zawartości cukru resztkowego,
• półsłodkie (medium sweet, moelleux) – zawartość cukru jest wyższa niż w przypadku wina wytrawnego i półwytrawnego, jednak nie przekracza poziomu 45 g/l,
• słodkie (sweet, doux) – zawartość cukru jest wyższa niż w przypadku wina wytrawnego, półwytrawnego i półsłodkiego – wynosi minimum 45 g/l.

Rodzaj win — podział win ze względu na zawartość alkoholu

Podział win ze względu na zawartość alkoholu jest następujący:

• wina lekkie do 11%,
• wina średnio mocne 11% – 14%,
• mocne 14%-16%,
• wzmacniane (likierowe) 15%-22%.

Zawartość alkoholu we winie jest zależna od kilku czynników. Należą do nich  m.in. takie jak: rodzaj szczepu, który daje wina mniej lub bardziej alkoholowe oraz miejsce pochodzenia winogrona, np. Rieslingi znad Mozeli zazwyczaj są mniej alkoholowe niż Rieslingi robione w Australii. Dodatkowo ważne są także wymagania konkretnej apelacji, np. Chianti, żeby tak się nazywało musi mieć min. 10,5% alkoholu, jeśli ma min. 11,5 % może mieć nazwę Chianti Superiore, o ile winiarz spełni wymagania dotyczące wydajności z hektara.

Okazuje się, ze czasami wina w procesie wytwarzania wymagają szaptalizacji, czyli dosładzania. Powodem tego jest za mała zawartość cukru w moszczu , a z kolei zbyt niskoalkoholowe wino nie spełnia norm apelacji. Na przykład w Bordeaux szaptalizacja jest dozwolona, na południu Francji, przez lepsze warunki klimatyczne szaptalizować nie wolno. Jednocześnie najważniejsze jest to, aby alkohol w winie nie był wskaźnikiem pierwszoplanowym, bowiem tzw. wychodzący alkohol, czyli mocno wyczuwalny, jest raczej wadą wina.

Rodzaje win o malej, średniej lub wysokiej zawartości alkoholu

Wina, które charakteryzują się małą, średnią lub wysoką zawartością alkoholu są wybierane najczęściej. Takim winem jest np. wino portugalskie Vinho Verde. Jest to wino perliste i orzeźwiające, doskonałe na letnie upały. Przy tym zawartość alkoholu w nim zawsze powinna być nieduża, w przeciwnym razie byłoby niepijalne.

Z kolei piemonckie Barolo to wino, które musi mieć minimum 12,5 % alkoholu. Jeżeli na etykiecie ma się znaleźć dodatkowe oznaczenie geograficzne i nazwa winnicy, to wtedy Barolo musi mieć m.in. 13% alkoholu. Tymczasem w rzeczywistości nikogo nie dziwi fakt, że wino to zawiera np. 15% alkoholu, ponieważ ekstrakt, kwasowość, taniny i słodycz równoważą się z alkoholem. Powoduje to, iż w dobrym Barolo nie wyczujemy alkoholu, którego jest czasem więcej niż w przeciętnym europejskim winie.

Tendencja wzrostu zawartości alkoholu w winie można też wiązać  z ociepleniem klimatu. Więcej słońca i mniej opadów sprawiają, że w rezultacie wino ma więcej cukru oraz alkoholu. Z tego powodu w winach z Nowego Świata zwykle mamy wyższą zawartość alkoholu niż w winach europejskich. Aktualnie jednak te różnice coraz bardziej się zacierają.  Dla przykładu na południu Europy trudno już spotkać wino, które ma mniej niż 13,5-14% alkoholu.

Rodzaje win wzmocnionych

Wina wzmacniane albo likierowe nie są jednoznaczne z likierem. Przykładem jest np. wytrawne sherry, należące do win likierowych, czyli wzmacnianych. Jest to osobna kategoria win, ale wszystkie jednak, czy to Moscatel de Setúbal z Portugalii, Porto, Madera czy Sherry lub słodkie Maury z południa Francji oraz Muscat de Rivesalt, mają jedną cechę wspólną. Powstają one bowiem przez dodanie destylatu (mocnego alkoholu) do moszczu na różnych etapach winifikacji.

Jedną z ciekawych  kategorii win wzmacnianych są Vin Doux Naturel i Mistella. Pierwsze z nich ma przewrotną nazwę dla win, które nie są słodkie naturalnie. Wynika to z tego, że fermentację wina przerywa się przez dodanie destylatu, co powoduje nieprzefermentowanie cukru. Naturalność słodyczy tych win jest związana z niedosładzaniem ich sztucznie.  Nazwy Vin Doux Naturel mogą użyć jedynie ci, którzy spełniają normy wydajności, nasadzeń, czy dojrzałości gron itp. Natomiast Mistella stanowi mieszankę nieprzefermentowanego moszczu z destylatem winnym (np. Brandy, Cognac, Armagnac) jak w Pinneau de Charentes. Należy dodać, że francuski termin wina wzmocnionego przed fermentacją, albo na samym jej początku to Vin de Liqueur.

Pasujące rodzaje win do określonych potraw

Chociaż rodzaj wina najczęściej dobiera się zgodnie z własnymi preferencjami, to istnieją jednak określone ogólne zasady, które ułatwiają wybór trunku do posiłku.

Do czerwonego mięsa, dziczyzny oraz serów, które są zwykle wyraziste w smaku, najlepiej sprawdza się wino wytrawne. Natomiast ryby, owoce morza, lekkie sałatki, drób, cielęcinę, jagnięcinę oraz dania główne z warzyw powinno podawać się z winami białymi. Z kolei najlepszym uzupełnieniem deserów są wina słodkie i półsłodkie.

Tymczasem potrawy z grzybów dobrze komponują się z winami czerwonymi półwytrawnymi i wytrawnymi. Dobrym dodatkiem do koktajli, kawy czy aperitifu mogą być wina ziołowe i w tym przypadku zarówno słodkie, jak i wytrawne. Okazuje się jednak, że do każdej potrawy pasuje większość win różowych, musujących i szampanów.

Rodzaje win – deserowe i musujące

Dodatkowo wyróżnia się jeszcze dwa rodzaje win.:

• wina deserowe, które powstaje na skutek fermentacji mocno dojrzałych, a nawet przejrzałych winogron. Mogą one być pokryte tzw. szlachetną pleśnią, co czasami się zdarza. Trunek ten charakteryzuje się takimi cechami jak gęstość i słodycz. Podaje się go jako dodatek do deserów lub też jako samodzielny napój w formie deseru np. po posiłku. Najpopularniejszym rodzajem jest Porto;
• wina musujące. Najdroższym rodzajem tego rodzaju wina jest musujący szampan. Cechuje go wysokie nasycenie dwutlenkiem węgla. Uzyskuje się go w trakcie fermentacji, bądź jest on dodawany do wina. Wina musujące mogą być słodkie lub wytrawne. Krajem pochodzenia pierwszych musujących trunków była Francja, a dokładnie francuska Szampania. Stąd też pochodzi nazwa najdroższego z nich. Popularnością cieszy się także Prosecco oraz Cava.

Jak wybrać dobre wino

Znawcy rodzajów win czerwonych, białych, czy różowych uważają, że najlepsze wina czerwone pochodzą z Francji, Włoch, Hiszpanii, Kalifornii, Chile oraz Australii. Widoczny jest także stały wzrost jakości trunków w Portugalii.

Natomiast z produkcji doskonałych win białych słyną m.in. Niemcy oraz Austria, a także północne Włochy i Nowa Zelandia oraz Burgundia we Francji. Z kolei z win musujących polecany jest nie tylko szampan, ale również szereg innych musujących trunków np. Prosecco. Dla osób, które lubią słodkie wina poleca się Tokaj. Tymczasem wśród białych win polecany jest m.in. Sauvignon Blanc czy Chardonnay, natomiast czerwonych Merlot czy Tempranillo.

Gatunki wina a rodzaje win

Oprócz rodzajów win istnieje także pojęcia gatunków wina. Otóż wina dzieli się na gatunki w zależności od tego, z jakiego szczepu winogron powstały i jednocześnie przejmują one nazwę bezpośrednio od nazwy tego  szczepu. Są one przesadzane w różne części Europy, ale także na inne kontynenty, dlatego oznacza się też pododmiany różniące się wymaganiami i właściwościami. Można je także ze sobą krzyżować, przy czym wszystkie winorośle to cały czas biologicznie jeden gatunek. Natomiast zwykle mieszańce  niżej się ceni w przemyśle winiarskim, chyba że uda się z nich wyprowadzić nowe, wartościowe kultywary.

Rodzaje szczepów wina — podział i charakterystyka wina ze względu na szczep winorośli

Historia roślin winogron jest niezwykle ciekawa. Rosły one bowiem dziko tysiące lat temu na terenach całej Europy. Pierwsze próby prymitywnych ich upraw sięgają nawet 8 tysięcy lat wstecz. Wynika z tego, iż winorośl towarzyszy człowiekowi prawie od początku powstania cywilizacji. Widoczne jest to między innymi w kulturze, a w tym w architekturze i rzeźbach. Natomiast w świętych księgach i językach narodowych owoce i liście winogron znalazły swoje poczesne miejsce.

Dodatkowo trudno jest także krótko scharakteryzować, choć połowę z ponad 5 tysięcy odmian winogron. Ciekawe jest jednak to, że mimo ich mnogości, niemal cała światowa produkcja win opiera się na zaledwie 50 szczepach. Tymczasem jeżeli chodzi o wino, to uprawianych jest około 250 odmian. Występują one na terenach Europy, obu Ameryk, Afryki, Azji i Australii. „Korzenie” ich wraz z krzyżówkami mają w większości początek w europejskich, pochodzących sprzed niemal 8-10 tysięcy lat odmianach Vitis Vinifera, które dają niezwykle soczyste owoce.

W historii wina warto zwrócić uwagę na koniec XIX wieku, w którym winnice na całym świecie ogarnęła prawdziwa rozpacz. Pojawiło się bowiem dużo szkodników, które zniszczyły ogromne połacie upraw. Wówczas nie było popularnych dzisiejszych środków ochrony roślin, dlatego też wybrano gatunki, które tę plagę przetrwały. W XX wieku rozpoczęto selekcję najsilniejszych, odpornych na szkodniki ukorzenione rośliny i szczepiono je na specjalnych podkładach z tymi, które potrzebowały wsparcia, aby przetrwać. Stąd właśnie wzięło się określenie „szczep wina”.

W połowie XX wieku wszystkie uprawiane winorośle podzielono na trzy grupy: Convar. Occidentails (z południa i zachodu Europy), Convar. Orientalis (odmiany wschodnie) i Convar. Pontica (grupa czarnomorska). W każdej z nich zawierają się popularne odmiany szczepów wykorzystywanych do produkcji win, takie jak „Pinot Noir”, „Sauvignon Blanc” czy „Riesling”.

Rodzaje popularnych szczepów win – różnice w szczepach win

Wiadomo, że winorośle mają owoce, które nazywane są jagodami. Ich cechy charakterystyczne takie, jak: wielkość, czas dojrzewania, soczystość, kolor, a także smak pozwalają na odróżnienie od siebie poszczególnych szczepów wina. Ponadto znawcy z zakresu szczepów wina biorą także pod uwagę łatwość w rozmnażaniu krzewów i szybkości ich wzrostu. Dodatkowo okazuje się, że liście tych roślin, w tym ich kształt, kolor, a także ich ilość na każdej roślinie są również bardzo ważne. Niezmiernie istotna jest też odporność na szkodniki.

Każdy rodzaj winorośli potrzebuje do rozwijania się odpowiednich warunków. Nie chodzi tutaj o dany kraj, czy miejsce, ale głównie panujący klimat i odpowiednią glebę. Te dwa czynniki są podstawowe do rozwoju konkretnych rodzajów winorośli. Przykładem może być np. szczep „Cabernet Sauvignon”, który można uprawiać w Kalifornii oraz Bordeaux, a „Pinot Noir” w Burgundii i Oregonie. Zdecydowana większość szczepów jest uprawiana w winnicach w najbardziej popularnych regionach winiarskich tj.: w obu Amerykach, w Afryce i w Europie. Zatem o doskonałości czerwonego i białego wina nie decyduje kraj pochodzenia, ale właśnie szczep, który pozwala na uzyskanie pożądanego smaku oraz wytrawności określonego wina.

Szczepy wina czerwonego

Cabernet Sauvignon

Wino z popularnej odmiany szczepu Cabernet Sauvignon według wszelkich danych pochodzi z francuskiego Bordeaux, Włoch, Kalifornii, Australii, Nowej Zelandii lub Afryki Południowej. Odmianę tą  wyłoniono dopiero w XVIII wieku. Wino tej odmiany leżakuje w dębowych beczkach i charakteryzuje się porzeczkowym, niekiedy czekoladowo-śliwkowym aromatem. W bardzo krótkim czasie zdobyło ono wielu smakoszy na świecie.

Merlot

Z kolei wino ze szczepu Merlot może być wytwarzane np. we Włoszech, Australii, Niemiec, ale także w USA lub Chile. Szczep ten  głównie uprawia się we francuskim Bordeaux. Wytworzone z niego wino jest bardzo owocowe, ale wyczuwa się w nim również aromaty lukrecji, tytoniu, a także wanilii czy kawy.

Pinot Noir

Klasyk burgundzki tj. szczep Pinot Noir cechuje się aksamitnym i delikatnym smakiem malin oraz wiśni. Szczep ten rośnie także m.in. we Włoszech czy Chile. Wino z niego doskonale pasuje do cięższych, smażonych i nieco bardziej słonych dań.

Gamay

Kolejny szczep o nazwie Gamay rośnie przede wszystkim w Austrii, Niemczech i na Węgrzech. Otrzymuje się z niego wino charakteryzujące się kwiatowym aromatem. Jako ciekawostkę można potraktować fakt, iż mało co nie znalibyśmy dzisiaj jego smaku. W XIV wieku bowiem burgundzki książę Filip Śmiały kazał zniszczyć wszystkie winnice uprawiające ten gatunek. Powód był banalny tj. książę nie przepadał za nim. Wino to pasuje do wędlin czy lekkich dań mięsnych.

Syrah

Szczep Syrah zwany jest również jako Shiraz. Był on już popularny w starożytnym Rzymie, a oryginalnie pochodzi z terenów dzisiejszego Iranu. Obecnie uprawia się go prawie w całej Australii i na niewielkich obszarach Doliny Rodanu. W lampce wina wyczuwa się smak pieprzu. Sam trunek jest najczęściej w miarę  pikantny i korzenny, ale niektóre butelki zawierają wino trochę słodsze.

Cabernet Franc

Nie zapomnijmy także o szczepie Cabernet Franc, który jest przodkiem Cabernet Sauvignon, ale o trochę mniejszej zawartości tanin. Wino z tego prastarego szczepu winorośli rzadko występuje samodzielnie. Uprawia się go głównie we Francji, ale także m.in. w Wenecji, a używa się go przede wszystkim w mieszankach. Wino ma aromat śliwek, czarnego bzu i wiśni.

Inne szczepy wina czerwonego

Ponadto do szczepów wina czerwonego zaliczamy także takie jak: hiszpańskie Tempranillo i Mourverde oraz popularne na całym świecie szczepy Barbera, Grenache, Carignan, czy Zinfandel, uprawiane głównie we Włoszech obok Nebbiolo, Nero d’Avola, Sangiovese, czy Corvina. Znane są też szczepy np. argentyński Malbec i portugalskie Touriga Nacionali i Tinta Barroca.

Szczepy wina białego

Chardonnay

Szczepy owoców na białe wino nie są już tak różnorakie, jak na wino czerwone. Okazuje się, że istnieje z najpopularniejszych zaledwie 11 szczepów. Szczep Chardonnay jest najbardziej znany i głównie jest on uprawiany w Szampanii i Burgundii.  Jednak również w każdym z krajów, czy obszarów nadających się do hodowli szczepu Chardonnay. Wino z tego szczepu przede wszystkim jest jednym z najważniejszych składników szampana, a także nadaje się do produkcji wielu innych lekkich i ciężkich win. Cechuje je brzoskwiniowy smak, chociaż ostateczny aromat można dopiero określić po okresie jego dojrzewania w dębowych beczkach.

Riesling

Popularny jest także szczep wina białego o nazwie Riesling. Kojarzy się ona z chłodnym klimatem Niemiec i Austrii, chociaż uprawia się go także w USA czy Nowej Zelandii. Charakterystyczny dla tego wina jest długi okres leżakowania, przy czym jego aromaty są bardzo różnorodne. Mogą to być zatem zioła, owoce ogrodowe, przyprawy korzenne i owoce tropikalne. Bywają także Rieslingi miodowe i słodkie oraz dla odmiany niektóre z nich są bardziej wytrawne. Wino z tego szczepu zwyczajowo podaje się podczas uroczystych przyjęć.

Sauvignon Blanc

Kolejny szczep, z którego pozyskuje się lekkie i wytrawne białe wino to Sauvignon Blanc. Szczep ten uprawia się we Francji i Niemczech, w Chile, w Austrii i w Nowej Zelandii. Świeże wino posiada wyczuwalny, trawiasty aromat i jest serwowane do przystawek na przyjęciach.

Muscat

Z kolei mało odporny na szkodniki, a jednocześnie kapryśny szczep Muscat posiada wyjątkowe i soczyste jagody, z których wytwarza się popularne i bardzo słodkie wino. Aromat tego wina jest podobny do miodu lipowego, ale także do gałki muszkatołowej i cytryny. Muscat w regionach winiarskich pije się do deserów, aby uzyskać jeszcze bardziej słodki smak.

Gewürztraminer

Szczep Gewürztraminer powstaje z jasnoróżowych winogron, uprawianych we francuskiej Alzacji i w Niemczech. Wino z niego otrzymane idealnie pasuje do ostrych potraw kuchni azjatyckiej. Tymczasem jego aromat jest zaskakujący, ponieważ przypomina kwiat róży i orientalne liczi. Wino to ma złocisty kolor i może być wytrawne lub słodkie.

Inne szczepy wina białego

Do tej kategorii należą także szczepy europejskie takie jak: Pinot blanc i Semillon, węgierski Furmintu, hiszpański Palomino oraz Chenin Blan i Trebbiano. Zaleca się, aby wino białe zostało schłodzone maksymalnie do temperatury 8⁰C. Wówczas bowiem oddaje ono swój aromat.