Wzorcowanie a kalibracja alkomatu – czy to jest to samo? Wzorcowanie alkomatów bardzo często mylone jest z kalibracją. Warto zauważyć, iż jednak są to dwie różne rzeczy. Kalibracja dotyczy wyłącznie regulacji urządzenia. Wzorcowanie natomiast pozwala określić nam czy dane urządzenie wskazuje wartości zgodne z rzeczywistością. Inaczej wzorcowanie możemy nazwać “audytem kalibracji”. Większość Klientów chce, aby ich produkt działał – nie zwraca uwagę na tzn. granicę błędu. Po co nam zatem wzorcowanie?
Wzorcowanie dotyczy wyłącznie profesjonalnych urządzeń tzn. ‘z wyższej półki’. Przeprowadzane jest w certyfikowanym laboratorium lub w Urzędzie Miar i Wag. Uzyskanie świadectwa wzorcowania sprawia, iż posiadany przez nas alkomat może stanowić materiał dowodowy w sprawach przed sądowych oraz sądowych.
Warto tutaj podkreślić, że świadectwo wzorcowania posiada termin ważności – po jego upływie należy zgłosić się do odpowiedniego podmiotu celem jego ponownego wykonania. W innym wypadku urządzenie nie może być traktowane jako ‘dowodowe’. Wzorcowanie alkomatów zaleca się w przypadku urządzeń policyjnych, wojskowych i dedykowanych innym służbom mundurowym, a także alkomatów stosowanych w firmach i zakładach pracy.
Jak przebiega wzorcowanie alkomatu?
Wzorcowanie alkomatu polega sprawdzeniu, czy pokazuje on wyniki zgodne z rzeczywistym stanem trzeźwości danej osoby. Dokonując wzorcowania, ustawiamy na certyfikowanej aparaturze ściśle określoną dawkę alkoholu — zwykle minimum 0,5 i 1 promil. Później wykonuje się pomiar alkomatem i powtarza go dla każdej zawartości alkoholu dziesięciokrotnie. Uzyskane wyniki są porównywane ze „wzorcem”. Jeśli mieszczą się one w tzw. granicach dopuszczalnego błędu (1-2%), może zostać wydane dla urządzenia pomiarowego świadectwo wzorcowania PCA.
Poprawne wyniki wzorcowania wskazują, że aparatura pomiarowa działa bezbłędnie. Bardzo istotne jest, aby okresowo wzorcowanie przechodziły wszystkie alkomaty, które służą do kontroli trzeźwości w Policji, GOPR, czy w straży miejskiej. Certyfikat wzorcowania wydany dla danego urządzenia pomiarowego zaświadcza, że za jego pośrednictwem otrzymuje się tylko rzeczywiste, zgodne z prawdą wyniki.
Świadectwo wzorcowania
Oszacowanie niepewności pomiaru jest niezbędnym i nierozłącznym elementem każdego procesu wzorcowania. W laboratorium niepewność jest obliczana i wyrażana zgodnie z dokumentem EA-4/02 “Wyrażanie niepewności pomiaru przy wzorcowaniu” i stanowi niepewność rozszerzoną przy poziomie ufności 95% i współczynniku rozszerzenia k=2.
Na świadectwie wzorcowania znajdują się takie pozycje jak „błąd pomiaru” oraz „niepewność pomiaru”, których nie znajdziemy na klasycznych. Certyfikatach Kalibracji. Parametry te określają w sposób precyzyjny możliwe błędy, które muszą mieścić się w odpowiednich ramach. Tylko wtedy takie świadectwo wzorcowania może zostać wydane do alkomatu.
Świadectwo wzorcowania jest ważne przez 6 miesięcy. Po tym okresie należy ponownie przeprowadzić badanie. W laboratorium i wystawiany jest kolejny dokument na kolejne pół roku.
Kalibracja alkomatu
Czynność tą przeprowadzamy w tzw. “trybie serwisowym”. Urządzenia, przy zachowaniu odpowiednich warunków i parametrów oraz przez odpowiednio przeszkolony personel techniczny. Kalibracja wykonywana jest przy użyciu specjalistycznego sprzętu tzw. symulatorów BAC. Dzięki którym można podać do urządzenia próbkę powietrza o odpowiednio zadanych parametrach, zbliżonych do parametrów próbki pobieranej w trakcie wykonywania “normalnego” badania. W czasie tego procesu, alkomat otrzymuje dawkę powietrza zbliżoną do powietrza wydychanego przez człowieka, lecz o z góry ustalonej zawartości alkoholu.
Wynikiem takich działań serwisowych jest ustalenie odpowiednich wartości dla danych próbek alkoholu. Rozregulowany sensor dostaje “prawidłowy wynik” i koreluje go z podaną próbką. Dzięki temu znów “wie”, jak poprawnie interpretować wdmuchiwane powietrze.
Częstotliwość kalibracji urządzenia po pierwsze zależy od typu alkomatu i zastosowanego w nim sensora, po drugie od intensywności jego wykorzystywania, jak również ilość przeprowadzanych prób, sposobu użytkowania i warunków jego przechowywania.
Kalibracja – działanie, które polega na ustaleniu relacji pomiędzy wartościami wskazywanymi przez badane urządzenie a wartościami wskazywanymi przez wzorzec. W konsekwencji odbywa się ono w dwóch krokach:
- krok 1 – ustala się zależność pomiędzy odwzorowywanymi przez wzorzec pomiarowy. Wartościami wielkości wraz z ich niepewnościami pomiaru, a odpowiadającymi im wskazaniami wraz z ich niepewnościami,
- krok 2 – w rezultacie wykorzystuje się tę informację do ustalenia zależności pozwalającej uzyskać wynik pomiaru na podstawie wskazania.
Zobacz też “Kalibracja alkomatu – jak przygotować alkomat do wysyłki”
Wzorcowanie – dla kogo
Wzorcowanie alkomatu niezbędne jest między innymi dla:
- policji
- sądów
- firm budowlanych, transportowych itp.
- zakładów karnych
- straży miejskiej
- szpitali
- GOPR-u
Wzorcowanie a kalibracja alkomatu
Podsumowując wzorcowanie jest to audyt kalibracji. Pracownik laboratorium sprawdza czy odczyty alkomatu mieszczą się w granicach błędu dla poszczególnych stężeń alkoholu. Testów przeprowadza się przynajmniej 10 dla minimum dwóch stężeń. Jeśli wyniki nie wykazuję odchyleń większych niż 1-2% od siebie, alkomat uznaje się za dowodowy. W innym przypadku, należy poddać go ponownie adiustacji, czyli fachowo kalibracji.